Լինելով հանրային ու պետական նշանակության թեմաների քննարկման հարթակ՝ «Բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնությունը» չէր կարող շրջանցել Հայաստանի ջրային ռեսուրսներին սպառնացող ու տարեցտարի ահագնացող վտանգները: Ջրային ռեսուրսների հիմնախնդիրներին նվիրված քննարկում կազմակերպելով՝ Նախաձեռնությունը նպատակ ունի պետական կառույցների, գիտական ինստիտուտների, մասնագիտական տարբեր խմբերի դիտարկումները ի մի բերել, դրանց հիման վրա վերհանել ու տարանջատել խնդիրները, կազմել բարեփոխումների առաջարկներ՝ ուղղված օրենսդիր ու գործադիր մարմիններին:
Քննարկման ներկաները բոլորը ահազանգում են՝ Հայաստանի ջրային ռեսուրսները կառավարվում են վատ, ընդունված օրենքները չեն գործում և այսօր հասել ենք ջրի աղտոտման ու նվազման մի սահմանակետի, որ եթե չձեռնարկվեն կտրուկ քայլեր կկորցնենք ազգային պաշար համարվող ջուրը: Առավել մտահոգիչ են արտեզյան ջրերի շահագործումը, ոռոգման ցանցում մեծ կորուստները, ցամաքող Սևջրի, աղտոտվող Հրազդան գետի, Երևանյան լճի և, առավելապես Սևանի հիմնախնդիրները:
Հայ ջրնախագիծ ինտիտուտի տնօրեն Յուրի Ջավադյանը իր խոսքում ընդգծեց. «Մեր կառավարությունը ջրային ռեսուրսների պահպանման ու կառավարման մի քանի մարտահրավերների առաջ է կանգնել։ Դրանցից մեկը մեր հոսող ջրային ռեսուրսների ամբարումն ու պահպանումն է մեր սահմաններում։ Դրա համար նախատեսվում է կառուցել 25 ջրամբար: Մոտակա երկու տարում չորս փոքր ու միջին դոնոր ջրամբարներ կկառուցվեն Սևանի շրջանում ։ Դրանց շնորհիվ ոռոգման սեզոնին Սևանից հավելյալ ջրառ կառարելու անհրաժեշտություն չի լինի և հնարավոր կլինի Սևանի մակարդակի բարձրացում ապահովել։ Բայց կա մեկ այլ խնդիր. Սևանը մենք բարձրացնում ենք կեղտոտ ջրով։ Ու առաջնահերթ խնդիր է Սևանի առափնյա ռեստորանների ու հյուրանոցների կոյուղացման, կեղտաջրերի մաքրման մեխանիզմների մշակումը։ Հիմա սեփականատերերը պարտավորվում են առանձին կամ միասնական մաքրման կայաններ կառուցել»: Կան նախատեսվող ծրագրեր կապված Երևանյան լճի ծանր մետաղներ պարունակող նստվածքների մաքրման, Կարակալայի հանգույցից ինքնահոս ջրով Սևջուր գետի սնուցման հետ:
Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմնի ղեկավարի ժամանակավոր պաշտոնակատար Իգոր Սարգսյանը կարևորում է նման քննարկումների կազմակերպումը, որովհետև դրանք բացի խնդիրները վերհանելուց, նաև նպաստում են հանրային գիտակցության բարձրացմանը: Բացի այդ տարբեր մասնագետների դիտարկումների և ուսումնասիրությունների մեկտեղումը խնդիրների համատեղ և արդյունավետ լուծման լծակներ է տալիս: Այսօր նա առաջնահերթություն է համարում Սևանա լճի պահպանումը՝ որպես քաղցրահամ ջրի ամբար: Նրա ճիշտ կառավարումը կարող է մոտ ապագայում անգնահատելի ծառայություն մատուցել մեր երկին, այն դարձնել քաղցրահամ որակյալ ջուր արտահանող երկիր: Երկրորդ հիմնախնդիրը, ըստ Իգոր Սարգսյանի Արարատյան դաշտավայրի արտեզյան ջրավազանների անխնա օգտագործումն է: Այստեղից տարեկան 1.5 մլրդ խմ քաղցրահամ ջուր է սպառվում:
«Ջինջ» ընկերության տնօրեն Էդուարդ Մեսրոպյանը ներկաների ուշադրությունը հրավիրեց մեր երկրում ջրահեռացման համակարգերի բարձիթողի վիճակի վրա հատկապես մարզերում: «Դա բացասական է ազդում ոչ միայն Սևանա լճի վրա: Այն հորերը, որոնք փորվում են կեղտաջրերի համար, անմիջապես կեղտոտում են մեր ստորգետնա ջրավազանը:Ու չի բացառվում որ մի օր մենք աղտոտված ջուր ենք ունենալու նաև այնտեղ»: Անգամ Երևանում վերջին շրջանում կառուցվում են բնակելի թաղամասեր՝ առանց ջրահեռացման համակարգերի: «Պետք է այդ օրենքն էլ գործի, ամբողջ հանրապետությունում շինարարական նախագծերը հաստատվեն միայն այն դեպքում, եթե նախատեսված է ջրահեռացման էկոլոգիապես ընդունելի համակարգ»:
«Քիմմաստեր»ընկերության ղեկավար Մանվել Գաբրիելյանը ևս համաձայն է՝ խնդիրները շատ են, բայց ամենացավոտ խնդիրը Սևանա լճի աղտոտվածությունն է, որի ծաղկմանն ականատես եղանք այս տարի. «Սևանը ճգնաժամի մեջ է: Թթվածնի պաշարը լճում սահմանային մակարդակի վրա է, ու եթե թթվածնի քանակը լճում մի փոքր էլ պակասի, լիճը կմահանա»: Դրա համար առաջին հերթին պետք է մաքրման կայաններ ունենան Սևանի ափամերձ շրջաններում կան կլոր տարին գործող 250 և սեզոնային մոտ 2500 հասարակական վայրերը: Արմսվիսբանկը պատրաստ է աջակցել սեփականատերերին լիզինգային ծրագրով մաքրման կայաններ տեղադրելու գործում: «Աբսուրդ է՝ 21 –րդ դարում, երբ գիտատեխնիկական առաջընթացի պայմաններում կան լուծման բազում տարբերակներ, կեղտաջուրը ուղղակիորեն լցնել քաղցրահամ լճի մեջ»: «Քիմմաստեր»ընկերության ղեկավարը առաջարկում է նաև Մարտունի, Գավառ, Վարդենիս քաղաքների մեխանիկական մաքրման կայաններից արտահոսող ջրերի կենսաբանական մաքրումը ապահովել, որպեսզի Սևանա լիճ թափվի իսկապես մաքուր ջուր:
Ստորջրյա հետազոտությունների և սուզումների հայկական կենտրոնի սուզորդ Վահե Մելքոնյանը յուրաքանչյուր սուզումի ժամանակ է համոզվում, թե տարեցտարի ինչպես է վատթարանում Սևանա լճի վիճակը, պղտորվում այնքան, որ նկարահանումներ անել չի լինում. «Մեր Կենտրոնի հիմնադիր Ստեփան Կոջայանը կապեր ունի Ֆրանսիայում այն մասնագետների հետ, ովքեր ժամանակին փրկեցին , ֆրանսիական Անսի լիճը, որի շուրջն ապրում է մոտ 250.000 բնակիչ, նույնպես Սևանի նման էկոլոգիական ճգնաժամի առաջ էր կանգնել: Ստեփան Կոջայանի միջոցով կարելի է համագործակցել ֆրանսիացի մասնագետների հետ՝ նրանց փորձը օգտագործելու համար»:
Սևանի ազգային պարկի փոխտնօրեն Արայիկ Հունանյանը, անդրադառնալով Սևանա լճի հիմնախնդրին, այն դիտարկումն արեց, որ լճի հիմնական աղտոտողները գետերն են, որոնք շրջակա մոտ 75 համայնքների կեղտաջրերը բերում թափում են գետ: Նա հրատապ է համարում համայնքների կոյուղացումը:
Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ջրային ռեսուրսների հիմնախնդիրների քննարկումնան ընթացքում անընդհատ առաջին պլան էր մղվում Սևանա լճի աղետալի վիճակը: «Բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնության» կազմկոմիտեի անդամ Կարեն Խաչիկյանն առաջարկեց հաջորդ քննարկումը կազմակերպել հենց Սևանա լճի փրկության մասին:
Իրավաբան Արթուր Համբարձումյանն իր աջակցությունն առաջարկեց ջրային ռեսուրսների կառավարման, համակարգման հարցերի կարգավորմանն ուղղված փաստաթղթերի մշակման հարցում: Խնդիրները ոլորտում շատ են դրանք պետք է սիստեմավորվեն ու քննարկվեն ըստ ուղղությունների:
«Բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնության» հիմնադիր Գևորգ Թադևոսյանը ամփոփելով քննարկումը ներկայացրեց մի քանի կարևոր փաստ ևս. «Հայաստանում տեղումների տեսքով գալիս է 7, 2 մլրդ խմ ջուր, նաև ստորջրյա հոսքերով 4 մլրդ խմ: Ոռոգման համար մեծ անհրաժեշտ է ընդամենը 500 մլն խմ: Բայց մենք ամեն տարի ոռոգման ջրի պակաս ենք ունենում ու ամեն տարի «հարձակվում ենք» Սևանի վրա։ Մյուս կողմից էլ կոյուղաջրերը թափվում են Սևան, ու լիճն արդյունքում ճահճանում է: Իսկ դա նշանակում է՝ մենք կորցնում ենք մեր առանցքային ջրային ավազանը: Եթե 20-րդ դարը վառելիքի դար էր, 21 –րդ դարը լինելու է ջրի դար: Մենք որպես բարձրադիր երկիր քաղցրահամ ջուր ունենք, աստված մեզ ջուր է տվել, ու այն, թե ինչպես ենք մենք վարվում մեր վաղվա ռեսուրսի հետ, սարսափելի է»։
[smartslider3 slider=282]
