Նախօրեին հայտնի դարձավ, որ «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության նախագահ, Հայաստանի վարչապետի հատուկ հանձնարարություններով դեսպան Էդմոն Մարուքյանը պաշտոնից ազատման դիմում է ներկայացրել։ Չնայած Մարուքյանն իր ազատման վերաբերյալ ֆեյսբուքյան գրառում է արել՝ նշելով, որ պատճառը «վերջին շրջանում մի շարք արտաքին քաղաքական հիմնարար հարցերի շուրջ իրենց տեսլականների տարբերություններն» են, այնուամենայնիվ, չի հստակեցրել, թե խոսքն ինչ տարաձայնությունների մասին է։ «Վերջին շրջանում մի շարք արտաքին քաղաքական հիմնարար հարցերի շուրջ մեր տեսլականների տարբերություններն անհնարին են դարձնում իմ հետագա ներգրավվածությունն արտաքին քաղաքական ճակատում»,- նշել է Մարուքյանը՝ քաղաքական դաշտում եւ մամուլում այս պատասխանով տեղ բացելով իր ազատման պատճառների տարբեր վարկածների համար։
Տպավորություն է, թե գերակշռող կարծիքներն այն մասին են, որ Մարուքյանի` պաշտոնից հեռանալու որոշումը պայմանավորված է Հայաստանի արտաքին քաղաքական կուրսը փոխելու Նիկոլ Փաշինյանի արկածախնդիր քաղաքականությամբ: Խոսքը Ռուսաստանին մերժելու, Արեւմուտքի գիրկը նետվելու մասին է, որը միանշանակ չի ընկալվում անգամ Փաշինյանի թիմակիցների ու աջակիցների, այդ թվում՝ իբր Էդմոն Մարուքյանի կողմից, ով, ըստ վարկածն առաջ քաշողների, լինելով ռուսական ազդեցության գործիչ, հայ-ռուսական հարաբերություններն այլեւս բաց առճակատման փուլ մտցրած Նիկոլ Փաշինյանի հետ որոշել է խզել համագործակցությունը։ Ոմանք հեռուն գնացող կանխատեսումներ էին անում, որ առաջիկայում իշխանական կաբինետի այլ ռուսամետներ էլ կլքեն թիմը, դիցուք՝ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը։ Նկատենք, սակայն, որ Նիկոլ Փաշինյանը նոր չէ, որ հակառուսական քաղաքականություն է վարում, եւ եթե դա լիներ Մարուքյանի հեռանալու իրական պատճառը, ապա պետք է ավելի շուտ հեռանար կամ, ընդհանրապես՝ պաշտոն չստանձներ արեւմտամետների կառավարությունում։
Ավելին, ԼՀԿ-ն հայաստանյան քաղաքական դաշտում առաջիններից էր, եթե ոչ առաջինը, որ կուսակցական կանոնադրության մեջ դեռ 2015-ին ուղենշել է իր մոտեցումը՝ Հայաստանի ԵՄ անդամակցության վերաբերյալ։
Բացի այդ, մինչեւ անցած տարվա դեկտեմբերը Մարուքյանն իր որեւէ հարցազրույցում անգամ չի ակնարկել իշխանական գծին իր անհամաձայնության մասին` ո՛չ Ռուսաստանի դեմ վարվող քաղաքականության եւ ո՛չ էլ մյուս հարցերում, եթե չասենք հակառակը` երբեմն այնպիսի նիկոլական հայտարարություններ է արել, որ արժանացել է հանրային պարսավանքի, օրինակ, 2022-ին Արցախի ինքնորոշման իրավունքի պահանջի մասին խոսելիս հայտարարել էր, որ դա արկածախնդրություն է, եւ որ մենք պետք է հասկանանք, որ ստեղծված իրավիճակում «Արցախի մասով կարմիր գիծը քաշել է Հայաստանը՝ անվտանգության երաշխիքներ ժողովրդի համար»։
Երեկ մեր իրականացրած մոնիթորինգի արդյունքում պարզեցինք, որ դեկտեմբերից հետո Մարուքյանը հարցազրույցներ ընդհանրապես չի տվել, միայն կարճ գրառումներ է արել սոցհարթակներում, դրանք էլ հիմնականում վերաբերել են խաղաղության գործընթացին, Ադրբեջանի նախագահի գործողություններին եւ ակնհայտորեն քննադատության տարրեր են պարունակում միջազգային դերակատարների հասցեին։ Դիցուք, Ադրբեջանում նախագահական ընտրություններին, մասնավորապես Ալիեւի՝ Ստեփանակերտում քվեարկելու փաստին անդրադառնալով, Մարուքյանը միջազգային հանրությանը նախատել է․ «Սկզբում միջազգային հանրությունը լուռ հետեւել է խաղաղ ժողովրդի դեմ չհրահրված հարձակմանը, ապա՝ ավելի քան 100 հազար մարդու էթնիկ զտմանը, ապա Ադրբեջանի խնդրանքով սկսել է էթնիկ զտման ենթարկված Ստեփանակերտ քաղաքն անվանել Խանքենդի։ Սակայն միջազգային բոլոր օրենքներով, այդ թվում՝ ԵԽ առջեւ Ադրբեջանի ստանձնած պարտավորությունների համաձայն, անունները չեն կարող փոխվել առանց տեղի բնակչության որոշման։
Բայց ինչի՞ մասին է խոսքը, երբ հիմա նրանք պատրաստվում են հանդուրժել Ադրբեջանի նախագահի քվեարկությունն էթնիկ զտման ենթարկված քաղաքում՝ չսպառնալով անգամ միջազգային պատժամիջոցներ կիրառել Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի դեմ իրականացված հանցագործությունների համար»։
Որոշ տեղեկություններով՝ Փաշինյանի վարած քաղաքական կուրսի հետ Մարուքյանի անհամաձայնություններն առաջացել են Արցախի անկումին հաջորդած ամիսներին։ Խաղաղության պայմանագրի մշակման աշխատանքային խմբի անդամ Էդմոն Մարուքյանը, թերեւս, հավատալով փաշինյանական թեզին՝ «Արցախը տանք, որ լավ ապրենք», հույս է ունեցել, որ Արցախն Ադրբեջանի կազմում ճանաչելուց հետո միջազգային երաշխիքները կգործեն, արցախցիների անվտանգության եւ իրավունքների հարցը կլուծվի, սակայն ոչ միայն դա տեղի չունեցավ, այլեւ Արցախի կորստից հետո անգամ Փաշինյանը չի վերանայել իր քաղաքականությունը, եւ դրա հետեւանքն այն է, որ վերջին ամիսներին խաղաղության պայմանագրի շուրջ բանակցություններն այլ ընթացք են ստացել, Արեւմուտքը չի կատարել իր խոստումները, ոչ միայն Արցախը չպահեցինք, այլեւ սակարկման սեղանին Հայաստանն է, Արեւմուտքի թողտվությամբ Ալիեւը նոր պահանջներ է ներկայացնում ՀՀ-ին՝ Սահմանադրություն փոխելու, Անկախության հռչակագրից հրաժարվելու եւ այլնի մասին, ու դրանց հակադրվելու փորձ չի արվում։
Վարկածներից մեկով էլ՝ Մարուքյանի հրաժարականը պայմանավորված է առաջիկա քաղաքական զարգացումներով՝ կլինեն դրանք հերթական, թե արտահերթ ընտրություններ, ըստ այդմ՝ Փաշինյան-Մարուքյան զույգը փորձում է «ֆեյք հակասություններ» ձեւավորել, որ հաջորդ ընտրություններին Մարուքյանի գլխավորած «Լուսավոր Հայաստանը» կարողանա դիրքավորվել ընդդիմադիր դաշտում եւ խորհրդարան մտնել: Պարզ ասած` Փաշինյանը կառավարվող եւ կանխատեսելի ընդդիմություն է ձեւավորում։ Մեզ չհաջողվեց պարզաբանումներ ստանալ ո՛չ Մարուքյանից, ո՛չ ԼՀԿ որեւէ անդամից, նրանք համառորեն չպատասխանեցին մեր զանգերին։
Հիշեցնենք, որ Էդմոն Մարուքյանը հատուկ հանձնարարություններով դեսպանի պաշտոնը ստանձնել էր 2022-ի մարտին։ 2021-ի արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում կուսակցությունը ստացել էր ձայների 1.22%-ը՝ չհաղթահարելով անցողիկ շեմը։
