«Իսկ ֆիլմը պետք է անվանել «Հայրենակիցը», քանզի այն ներառում է եվրոպական-ֆելինիական նեոռեալիզմն ու արեւելա-փարաջանովյան խորհրդապաշտությունը, ղարաբաղյան դրկիցների` ադրբեջանցու եւ հայի գրեթե մետաֆիզիկական երկխոսությունը, Ատլանտյան օվկիանոսից մինչեւ Ուրալի լեռնապար միասնական Եվրոպայի դըգոլյան տեսլականը, Սեւ ծովից Պարսից ծոց տարանցիկությունը` հետաքրքիր պոկում ապահովելով ոչ այնքան ֆիլմի «դրական հերոսի», որքան հայաստանյան նոր իրողությունների համար:
Խաղեր չտանք, միանգամից արձանագրենք` մյունխենյան համաժողովն անչափ խորն էր հայոց համար:
Նյարդայիններին խնդրում ենք լքել դահլիճը, զի քիչ անց պատճառաբանելու ենք` ինչու ենք մյունխենյան գագաթնաժողովը հայաստանյան պոկում համարում գեոտարածաշրջանային հիբրիդային խաղի այս ժամին, երբ ռուսն ու թուրքը «կրկին սիրում են միմյանց»: Երբ Հայաստանը, ի տարբերություն նախորդ դարի նույնական ժամանակահատվածի, փորձում է ապացուցել, որ ինքը, որպես քաղաքակրթությունների խաչմերուկ, էներգետիկ այն «հատակն» է, որը կարող է որոշիչ լինել տարածաշրջանում եւ աշխարհում` կապելով Արեւմուտքը Արեւելքին, Եվրոպան` Ռուսաստանին, Մերձավոր Արեւելքը` բոլորին: Որպես մատրիցա: Քաղաքական լեզվով ասած, որպես ԵՏՄ, ԵՄ անդամ: Որպես քրիստոնեական առաջին երկիր:
Ու այս «կինոյում» ոչ այնքան հետաքրքիր է «կինոյի տղան», չնայած, խաղի պարամետրերի գիտակցման առումով, նրան եւս պետք է ողջունել, քանզի ի շարս այլ «ցուցիչների», նա ցուցանեց նաեւ Եվրոպայի լռության «ցուցիչը», որի ներքո էլ տեղի են ունենում ալիեւյան «զառանցանքները», սակայն պետք է ողջունել նաեւ ֆիլմի երկրորդական հերոսներին` անվտանգության համաժողովի կազմակերպիչներին, ասել է` մեծ աշխարհին: Չմոռանանք` անվտանգության հարցերով մյունխենյան այս համաժողովն անչափ ներկայացուցչական էր, ի դեպ, այնտեղ ոչ միայն դիսկոմֆորտի մեջ էր հարգարժան Լավրովը, այլեւ «Յուրոփի» սիրելի Պորոշենկոն:
Միամիտ չլինեք, ուշադիր կարդացեք «Եվրասիա» խմբի նախագահ եւ հիմնադիր Յան Բրեմերի հարցերը` ուղղված «ֆիլմի հերոսին». նման բովանդակային փաթեթավորմամբ որեւէ հայ ղալաթ էր արել այլ կարգի «ցուցանք» ապահովել հայոց համար: Այո՜, պարոն Բրեմերը հմտորեն եկավ հակառակ կողմից, ու թվում էր` քննադատական հարց է ուղղում, սակայն տալիս էր բնութագիր, որ եվրոպական նման հարթակի համար ուղղակի շշմելու էր. «Դուք այս կինոյի դրական հերոսն եք, բոլորը Ձեզ մատնացույց են անում, որպես օրինակելի…»։ Ասել է` հակառակ կողմից գալով բացում էր հարթակը` հնարավորություն տալով հայկական կողմին քաղաքական նոր մոդելի սպիրալը ի տես աշխարհի, այդ թվում` ինքնամաքոքվող Ադրբեջանին ցուցանելու:
Հաջորդիվ` ֆիլմի երկրորդ պլանի դերակատար Յան Բրեմերը հնչեցրեց ամենակարեւոր պատմական ֆրազը` «ռուսներն ու թուրքերը կրկին սիրում են միմյանց», ինչը Հայաստանը չէր կարող անել: Այո, այս պահին Աֆրինում` նավթային պահեստարանների «մոտերքում», ուր ռուսները կորցնում են իրենց զինվորներին, հանուն նավթի զգետնելով թե՛ քրդերին, թե՛ Ասադին, թե՛ մնացյալ խաղացողներին, տեղի է ունենում Թուրքիա-Ռուսաստան «սիրո ակտը», որից ոգեւորված Ալիեւն օրեր առաջ հայտնվել էր «զառանցանքի նոպայի» մեջ:
Ֆիլմն այս հատվածից դառնում է արդեն սեւ ու սպիտակ, զի այդ պահին եվրոպական բեմի վրա հայտնվեց նյու-Սեիդովը (Ջաֆարովը` Գերմանիայում Ադրբեջանի դեսպանության առաջին քարտուղարը), որ տեղեկացրեց «ֆիլմի հերոսին», թե ինքը Ղարաբաղից է ու ցանկացավ տեղեկանալ` «երբ է ինքը տուն վերադառնալու»:
Չէ, մենք հո չե՞նք ասում, որ այս ֆիլմի սցենարն այնքան ոսկերչական էր գծված, որ նման «ռանգի» ադրբեջանական «հակահերոսը» պետք է խաղար հօգուտ «գլխավոր հերոսի» ու Հայաստանի, ստանար Սեիդովին արժանի պատասխան, հնարավորություն տար այդ բարձր ամբիոնից ներկայացնելու Հայաստանի 5000, Երեւանի 2800 տարվա, ղարաբաղյան հերոսամարտի պատմությունը, որ աշխարհն էլ հընթացս իմանար` նավթի ասեղի վրա նստած, տարածաշրջանային «գիգանտ» ծրագրեր իրականացնող «Այզերբայջանում» միջին աշխատավարձը ավելի ցածր է, քան Հայաստանում, որ Հայաստանի «տարածաշրջանային մեկուսացման» միֆը ադրբեջանցիների «ուղեղային մորմոքն» է` շատ ակնառու փաստարկով` Հայաստանի ղեկավարը մյունխենյան անվտանգության ֆորումում «գլխավոր հերոս» է, իսկ Ալիեւը` «նիխտ», չկար, հազարամյա հայոց փոշին է նստել վրան:
Էլ չենք խոսում «ֆիլմի հերոսի» կողքին` ֆորումի նույն հարթակում նստած ռուս Կոսաչովի եւ ԵՄ հանձնակատար Յոհաննես Հանի մասին, որոնք բոլոր հարցերում հակասության մեջ էին միմյանց հետ, բացի հայաստանյան, ղարաբաղյան հարցերից: Չնայած ֆորումում արտաբերված կոդային մեկ բառն իսկ հերիք էր` ցուցանելու «ֆիլմի» ողջ հմայքը: Դա «Հայրենակիցն» էր»:
«Իրատես»
