Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը, ինչպես արդեն հայտնի է, «Ենի Ադրբեջան» իշխող կուսակցության 6-րդ համագումարում վերջերս հայտարարել է. «Երևանը մեր պատմական տարածքն է, և Ադրբեջանը պետք է վերադարձնի այս հողը»:
Բորենիների ոհմակի առաջնորդի այս ռազմաշունչ հայտարարությունն, անշուշտ, համարժեք արձագանք-հակադարձում էր պահանջում ՄԱԿ-ի, «միջազգային հանրություն» կոչվածի և, առաջին հերթին, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների արտաքին գործերի նախարարների կողմից: Սակայն, նրանք բոլորը լռեցին… Օտարերկրյա միակ պետական պաշտոնյան, որն Ալիևի հայտարարության առնչությամբ հանդես եկավ թեկուզ մեղմ, հայերիս այնքան էլ չգոհացնող քննադատությամբ, Ռուսաստանի ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Մարիա Զախարովան էր: Վերջինս հակադարձելով Իլհամ Ալիևի հայտարարությանը, ասել է. «Ռուսաստանը տեղյակ է Ադրբեջանի և Հայաստանի լարված հարաբերությունների մասին, և Ալիևի տեսակետները չեն օգնում նվազեցնել լարվածությունը»:
Հասկանալի է, որ Մարիա Զախարովան ավելի խիստ չի արտահայտվել` կաշկանդված լինելով, այսպես ասած, դիվանագիտական կոռեկտությունը պահպանելու անհրաժեշտությամբ, ինչպես նաև երկու պետությունների` Ռուսաստանի և Ադրբեջանի հարաբերությունները չվտանգելու մտահոգությամբ: Սակայն, Զախարովայի նույնիսկ այս մեղմ քննադատությունը Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարությունում չեն մարսել, և Ադրբեջանի ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Հեքմաթ Հաջիևը դատապարտել է ռուս գործընկերոջ հիշյալ հայտարարությունը:
Ադրբեջանի «Ազար Թաջ» լրատվական գործակալության տեղեկացմամբ, Հեքմաթ Հաջիևը Մարիա Զախարովայի հիշյալ քննադատության կամ մտահոգության առնչությամբ ասել է. «Հաշվի առնելով Բաքվի և Մոսկվայի միջև ռազմավարական համագործակցությունը, Զախարովայի հայտարարությունը Ալիևի մասին ճիշտ չէ»:
Որքան էլ անհիմն է Ադրբեջանի ԱԳՆ մամուլի խոսնակի այս բարբաջանքը, այն իր մեջ դիվանագիտական լեզվով արտահայտված ակնարկ ու նույնիսկ թաքուն սպառնալիք է պարունակում` Զախարովայի հայտարարությունը վտանգում է Բաքվի և Մոսկվայի միջև առկա ռազմավարական համագործակցությունը, և այս առումով սխալ է, եթե պաշտոնական Մոսկվան նույն կերպ շարունակի, երկու պետությունների ռազմավարական համագործակցությունը կարող է դառնալ անցյալ:
Ընդգծենք, որ Երևանը վերադարձնելու մասին Ալիևի վերոնշյալ հայտարարությունը նորություն չէ: Ադրբեջանի ղեկավարը նախկինում էլ մի քանի անգամ հանդես եկել Երևանը և Զանգեզուրը վերադարձնելու մասին հայտարարություններով, և հաշվի առնելով նաև այս իրողությունը, Ալիևի վերջին հայտարարությանը Հայաստանի իշխանությունների պետական մակարդակով արձագանքը մեղմ է և ոչ գոհացուցիչ:
Այս հայտարարությունը, ինչպես 1in.am-ին տված հարցազրույցում իրավացիորեն նշել է Արցախի հերոս, գեներալ-մայոր Արկադի Տեր-Թադևոսյանը (Կոմանդոս), Հայաստանի իշխանությունների կողմից պետք է միջազգային ասպարեզում քննարկման դրվեր: Արկադի Տեր-Թադևոսյանի կարծիքով, հնարավոր է, որ քաղաքագետները լուրջ չեն ընդունում Ալիևի ասածները, մինչդեռ Ադրբեջանը հենց այնպես չի խոսել:
«Թուրքն ինչ ասում է, հենց այնպես չէ, դա միայն դեմագոգիա չէ, մենք պետք է պատրաստվենք ռեալ մարտերի»,- ս. թ. փետրվարի 15-ին հրավիրված մամուլի ասուլիսում խոսլեով Ադրբեջանի նախագահի վերջին՝ Երևանը գրավելու վերաբերյալ արած հայտարարության մասին, ասել է առաջին հետախուզադիվերսիոն ջոկատի հրամանատար Վովա Վարդանովը:
Վերջինիս խոսքերով, Իլհամ Ալիևի հայտարարություններն ինչքան էլ ուղղված լինեն իր ներքին լսարանին, նա հաշվի է առնում զորքերի մարտական վիճակը:
«Դուք նայեք, թե ո՞վ է Իլհամ Ալիևը,- ասել է Վովա Վարդանովը:- նա Ադրբեջանի նախագահն է, բայց, բացի դրանից, նա գլխավոր հրամանատարն է, նա զորավար է, նա ընդհանուր Մերձկասպյան թուրքերի գլխավոր հրամանատարն է»:
Առաջին հետախուզադիվերսիոն ջոկատի հրամանատարի կարծիքով, թուրքերը մասնակի պատրաստ են հարձակումների:
«Նախիջևանը պատանդ իրավիճակից թուրքերի օգնությամբ այնքան է հզորացել, որ շատ վտանգավոր է դարձել հարձակողական մարտերի համար,- ասել է Վովա Վարդանովը:- Նա ունի հարձակողական մեծ պոտենցիալ, ունի բավականին հզոր տանկային խումբ, անձնակազմը 15 հազարից ավելի է»:
Նշենք նաև, որ ԱՄՆ հետախուզական ծառայությունները չեն բացառել, որ Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ առկա լարվածությունը 2018թ. կարող է վերածվել Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև լայնամասշտաբ մարտական գործողությունների, այսինքն՝ պատերազմի: Ըստ ամերիկյան որոշ ԶԼՄ-ների տեղեկատվության, այս մասին ԱՄՆ Սենատի Հետախուզության հարցերի կոմիտեի լսումների ընթացքում ունեցած իր ավանդական ամենամյա ելույթում հայտարարել է ԱՄՆ Ազգային հետախուզության տնօրեն Դենիել Քոութսը: Արցախի շուրջ առկա իրավիճակը վերջերս պայթյունավտանգ է գնահատել նաև ՀՀ արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Շավարշ Քոչարյանը:
Ընդգծենք, որ քաղաքագետ Ստեփան Գրիգորյանի և այլոց կարծիքով, Ալիևը նախագահական ընտրությունները 2018թ. հոկտեմբերից ապրիլ տեղափոխելու և այդպիսով արտահերթ ընտրություններ նշանակելու որոշումը կայացրել է նրա համար, որ հասցնի այս տարվա ընթացքում պատերազմել, հակառակ պարագայում, եթե ընտրությունները հոկտեմբերին լինեին, իսկ երդմնակալության արարողությունը և նախագահի պաշտոնի ստանձնումը՝ նոյեմբերին, Ադրբեջանը ձմեռվա շեմին չէր կարողանա գնալ պատերազմի:
Իլհամ Ալիևի վերոնշյալ հայտարարությանը, կարծում ենք, իրոք, պետք է վերաբերվել ոչ թե ծաղրանքով, Երևանը վերադարձնելը նրա սոսկ երազանքը կամ զառանցանքը համարելով, այլ միանգամայն լրջորեն, ինչը հրամայական է դարձնում հատկապես Նախիջևանի և Գեղարքունիքի կողմից Ադրբեջանի հնարավոր ագրեսիային դիմակայելուն Հայաստանի պատշաճ պատրաստվածությունը:
Ադրբեջանը և անձամբ Իլհամ Ալիևը մտադիր չեն հրաժարվել Սևանա լիճ հասնելու, Երևանը գրավելու իրենց պլաններից: Նաև այս նպատակով Ադրբեջանը շարունակում է զինվել ու հզորացնել իր բանակը: Օրինակ, Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը երեկ հայտարարել է Լոնդոնում կայացած նիստի արդյունքում Ադրբեջանի և Մեծ Բրիտանիայի պաշտպանության նախարարությունների միջև ստորագրված 2018-2019թ. ռազմական համագործակցության ծրագրի մասին: Թե ինչ է պարունակում նշված ծրագիրը, մեզ դեռ հայտնի չէ, սակայն հիշյալ նիստի վերաբերյալ հաղորդման համաձայն, քննարկումներ են եղել նաև Ադրբեջան- Մեծ Բրիտանիա ռազմական համագործակցության հեռանկարի վերաբերյալ։
Բնավ պետք չէ խուճապի մատնվել, բայց անհրաժեշտ է գործնականում կարևորել այն, որ Ադրբեջանին սթափեցնել կարող է միայն Հայկական բանակի հզորությունը: Այս առումով, կարծում ենք, Հայաստանը պետք է շուտափույթ ձեռք բերի «Սմերչ» համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգերի նոր, լրացուցիչ խմբաքանակներ, դրանք տեղաբաշխի Նախիջևանի և Գեղարքունիքի մարզին սահմանակից ադրբեջանական շրջանների դիմաց` նշանառության տակ վերցնելով այնտեղ գտնվող ռազմական և այլ թիրախներ, հատկապես Երևանի համար լուրջ վտանգ ներկայացնող թշնամու նույնաբնույթ համակարգերը, որոնց գտնվելու վայրը և տեղաշարժը պետք է մշտապես հսկողության տակ պահի ԱԹՍ-ներով և հետախուզության այլ միջոցներով` իրական վտանգի դեպքում նախահարձակ լինելու համար:
Հուսանք, որ այս ամենը տվյալ հրապարակումից առաջ էլ գիտակցվում է և արվում հնարավոր ամեն ինչ, որպեսզի թշնամին Նախիջևանից և Գեղարքունիքի մարզին սահմանակից իր Գետաբեկի և Դաշկեսանի շրջաններից չկարողանա Երևանի ուղղությամբ հարձակում իրականացնել:
nt.am
Արթուր Հովհաննիսյան
