Պուտինի ու Փաշինյանի խաղարկած Զատուլին-«վաշինգտոնյան տարբերակ» հատուկ գործողությունը հասավ նպատակին՝ ռուսական պլանի շուրջ ՔՊ-«ընդդիմություն»-Արցախի իշխանություն կոնսոլիդացիա, ինչի ֆոնին էլ Փաշինյանը հայտարարեց, թե ընդունել է Երեւան-Բաքու հարաբերությունների շուրջ ռուսական առաջարկները։
Վերնագրում քարոզչական այն հիմնական թեզերն են, որոնց ֆոնին իրագործվեց հատուկ գործողությունը։ Դա անհնար կլիներ առանց Պուտինի հեղինակավոր խոսքի՝ «Արեւմուտքը Ղարաբաղը համարում է Ադրբեջանի մաս», ինչից էլ եզրակացվեց, թե Ռուսաստանը նման բան չի ուզում։ Չի ուզում նաեւ միջանցք, ինչպես ասել էր Զատուլինը․ սրա խոսքն էլ պիտի կշիռ ունենար Հայաստան մուտքի արգելման «կոնտրաստով»։ Իսկ Իրանի ջանքերն էլ՝ ՀՀ հարավի օտարումը կանխելու ուղղությամբ, պետք է վերագրվեր Ռուսաստանին՝ «ՌԴ-ն ու Իրանը ռազմավարական համագործակցություն են սկսել» հիմնավորմամբ։
Դժվար է ասել՝ արդյոք իրենք՝ այս քարոզչությամբ զբաղվողները, հավատում են իրենց ասածներին։ Ոչինչ, որ միջանցքը սեւով սպիտակի վրա գրված է նոյեմբերի 9-ի թղթում, որի հեղինակը, իր իսկ խոստովանությամբ, Պուտինն է։ Ոչինչ, որ Պուտինը չի ասել, թե իսկ Ռուսաստանն ինչ է առաջարկում Արցախի հարցում։ Ոչինչ, որ Իրանը մի քանի անգամ հրապարակավ ու բացահայտ ՀՀ հարավի եւ ընդհանրապես աշխարհքաղաքական սահմանների (ներառյալ Արցախը եւ Նախիջեւանը) փոփոխության մտադրությունների մեջ մեղադրել է ՌԴ-ին, քանի որ նոյեմբերի 9-ի թուղթն ուղղված է նաեւ Իրանի դեմ։
Կարելի է չկասկածել, որ ռուսական ծրագրերի սպասարկուներն ամեն ինչ էլ հասկանում են, այլապես հիմիկվանից Պուտինի ու ՌԴ համար նահանջի «հիմնավորումներ» չէին անի։ Եվ «վաշինգտոնյան տարբերակի» հետ կպատռեին նաեւ նոյեմբերի 9-ի թուղթը՝ չէ՞ որ իրենց իսկ բերած քարոզչական թեզերը փաստացի նշանակում են, որ Պուտինը մտադիր է հրաժարվել այդ թղթից․ ինչո՞ւ չօգնել նրան։
Միով բանիվ՝ ՌԴ-ն այս պրիմիտիվ սխեմաների կիրառմամբ ստացավ անհրաժեշտ «լեգիտիմ հիմք»՝ իր ծրագրերն առաջ տանելու համար։ Փաշինյանն այս սխեմաներում կատարում է ռուս-թուրքական տանդեմի հատուկ հանձնակատարի դերը, որի էությունը հայկական նախաձեռնությունների եւ միջազգային արդարադատության կառույցներում հայկական խնդիրների քննարկման մեխանիզմների վարկաբեկումն ու չեզոքացումն է, ներքին ոլորտում՝ հանրության ծայրաստիճան ապակողմնորոշումն ու հուսալքումը։ «Ընդդիմության» դերի մասին արդեն խոսվեց։ Արցախյան քաղաքական ղեկավարությունն իր երեկվա հայտարարությամբ ամբողջացրեց «եռամիասնությունը», որի հիման վրա լուծվելու է կարեւորագույն հարցը։
Ո՞րն է այն․ Հայաստանի (Արցախը ներառյալ) հաշվին ընդարձակել եւ օրինականացնել 1921 թվականի Մոսկովյան/Կարսի ռուս-թուրքական պայմանագրերով ձեւավորված իրողությունները, որից հետո թե Արցախի, թե միջանցքի խնդիրները դառնում են տեխնիկայի հարց։ Փաշինյանի ռեժիմը մոտ է այս նպատակին։ 1921-ի խնդիրը գիտակցված լռության մատնվեց ու անտեսվեց ոչ միայն Մոսկվայում, այլեւ հայաստանյան իշխող ու «ընդդիմադիր» խմբակների եւ նրանց սպասարկու մեդիա-փորձագիտության կողմից։ Անտեսվեց հասկանալի պատճառով՝ 2020-ի ռազմական արշավի ու «հետպատերազմյա կարգավորման» պատճառները նենգափոխելու եւ հայկական իրավունքների հաստ փաթեթը չեզոքացնելու համար։
Այս պլանները պարտադիր չէ, որ իրականանան, եւ չիրականանալու համար բազում հնարավորություններ կան։ Ո՞վ է ստանձնելու 4 ճակատով կռված ու այսպես կոչված «Ադրբեջանի» ռազմական ողնաշարը կոտրած հայ մարտիկների սխրանքի շարունակության գործը։
Lragir.am
