Կոնստանտին Զատուլինի հետ կապված այս պատմությունը՝ Պուտին-Ալիեւ-Փաշինյան սպասվող հանդիպման ֆոնին շատ բացասական ազդակ է։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց Մերձավոր Արևելքի և Կովկասի երկրների հարցերով ռուսաստանցի փորձագետ Ստանիսլավ Տարասովը։
Հիշեցնենք, Հայաստանի իշխանությունն արգելել է ՌԴ ԱՊՀ գործերի, եվրասիական ինտեգրման և հայրենակիցների հետ կապերի հանձնաժողովի նախագահ Կոնստանտին Զատուլինի մուտքը Հայաստան ՝ նրան համարելով «անցանկալի անձ»։ Տեղեկությունը նախ հրապարակեց Նիկոլ Փաշինյանի ընտանեկան թերթը, ապա այն պաշտոնապես հաստատվեց։ Զատուլինը տելեգրամյան ալիքում հրապարակեց այդ մասին հավաստող նամակը, որտեղ ասվում է.«ՀՀ Ազգային ժողովի ղեկավարության անունից տեղեկացնում ենք, որ, ցավոք, Հայաստանի Հանրապետության դեմ վերջին շրջանի Ձեր հրապարակային հայտարարությունները վնասում են մեր պետությունների միջև բարեկամական և դաշնակցային հարաբերությունների զարգացմանը։
Այս առումով ապագայում Ձեր այցը Հայաստանի Հանրապետություն համարվում է անցանկալի»,- նշվում է ԱԺ արտաքին կապերի վարչության պետ Տիգան Սեյրանյանի ստորագրությամբ ուղարկված նամակում։
Տարասովի դիտարկմամբ՝ «Սա ոչ ստանդարտ որոշում է, ես չգիտեմ, արդյո՞ք այն ինքնուրույն է ընդունվել։ Սա շատ վատ ազդակ է։ Լազարեւյան ակումբը, որի անդամ եմ նաեւ ես, վերջին շրջանում որեւէ ակտիվություն չէր ցուցաբերում՝ պայմանավորված քովիդով եւ այլ հանգամանքներով, եւ ահա, մենք պատրաստվում էինք ժամանել Երեւան ու եղավ Հայաստանի իշխաանության որոշումը Զատուլինի վերաբերյալ։ Ներկայացնու՞մ է արդյոք Զատուլինը անձնական վտանգ ՀՀ ղեկավարության, Հայաստանի քաղաքական ռեժիմի համար, քիչ հավանական է։ Եթե նրանք որեւէ վտանգ են դիտարկել, ապա դա հանգեցնում է մտքին, որ Փաշինյանի իշխանությունը ինչ-որ ներքին ցնցումներից, եւ Երեւանում, այսպես կոչված, ռուսական ներկայությունից վախենում են, սա ցույց է տալիս, որ իշխանությունը նյարդայնացած է»։
Նրա խոսքերով, սա, անկասկած, բացասական գործոն է հայ -ռուսական հարաբերություններում։ «Խնդիրը նրանում է, որ Հայաստանը՝ որպես ՀԱՊԿ անդամ , որպես Ռուսաստանի գործընկեր նաեւ ԵԱՏՄ շրջանակում, դրական իմիջ ուներ, բայց Բաքվի դիվանագիտությունը կարողացավ դա չեզոքացնել՝ օգտվելով Փաշինյանի կոպիտ սխալներից։ Ալիեւը, որը ո՛չ ԵԱՏՄ անդամ է, ո՛չ ՀԱՊԿ անդամ, կարողացավ Մոսկվայի հետ այնպիսի հարաբերություններ ձեւավորել , որը Հայաստանը չկարողացավ ։ Սա մի կողմից, մյուս կողմից էլ՝ Թուրքիայի գործոնն է»,-նկատել է ռուս վերլուծաբանը՝ շարունակելով․ «Հայաստանի իշխանության պրիմիտիվ, գավառական դիվանագիտութունը՝ խաղարկել եվրոպական խաղաքարտը ՌԴ-ի դեմ, ի վերջո, արդյունք չի տալու»։
Ըստ նրա, Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված այդ բոլոր դիվանագիտական մանյովրները, խաղը՝ տարբեր հարթակներում՝ բրյուսելյան եւ մոսկովյան, մյուս կողմից էլ՝ Ալիեւի այցը Վրաստան եւ առաջարկը եռակողմ հարթակ ձեւավորել՝ առանց Ռուսաստանի, խոսում է այն մասին, որ ինչ-որ բան է կատարվում։ «Կա Մոսկովյան առաջարկը, Պուտինը հրավիրել է նրանց, այնտեղ , ըստ երեւույթին, կա նախագիծ Ղարաբաղի հարցով, որը, ըստ երեւույթին, չի բավարարում Ադրբեջանին, բայց մյուս կողմից այն կարող է չբավարարել նաեւ Փաշինյանին, ինչպես պարզվում է։ Նա, կարծես թե, խաղում է տարածաշրջանում Ռուսաստանի ազդեցության սահմանափակման օգտին։ Այստեղ նրանց շահերը կարող են համընկնել»,-ասաց Տարասովը։
Ռուս վերլուծաբանը այս ամենը չափազանց վտանգավոր է համարում եւ նշում է, որ տարածաշրջանում իրական ուժը Ռուսաստանն է, որը Հայաստանում ռազմաբազա եւ Արցախում խաղաղապահ ուժեր ունի եւ բացի այդ, լուծման տարբերակներ։
«Բայց պետք է ասեմ, որ Ռուսաստանը Ղարաբաղի հայերին անպաշտպան չի թողնի ։ Ի վերջո, Ադրբեջանը մեծ խաղ է տանում, նա բարդ աշխարհաքաղաքական վիճակում է գտնվում եւ հետաքրքրված է Ռուսաստանի հետ համագործակցությամբ։ Մենք նրան կարող ենք առաջարկել, այսպես ասած, Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցի հետաձգում եւ ռուս խաղաղապահների մանդատի՝ եւս 5 տարով երկարաձգում։ Այն բանից հետո երբ Փաշինյանը 44-օրյա պատերազմի ընթացքում հրաժարվեց ճանաչել Ղարաբաղի անկախությունը, դա հանգեցրեց նրան, որ հիմա ռուս խաղաղապահները, իրավաբանորեն, ստացվում է, որ գտնվում են Ադրբեջանի տարածքում եւ մենք խաղաղապահների կարգավիճակի հարցը կարող ենք որոշել առանց Երեւանի։ Բացի այդ, ըստ էության , Փաշինյանի գործունեությունը մի բանի է հանգում, որ Ալիեւը, ի դեմս Փաշինյանի, Պուտինի առաջ հայելի է դրել եւ ասում է՝ ահա, նայի՛ր, ես միշտ ասում էի, որ նա ընդդեմ Ռուսաստանի է գործում, դու տեսնու՞մ ես»,-մեկնաբանում է ռուս փորձագետը՝ նշելով, որ հաշվի առնելով Մերձավոր Արեւելքի անկայուն վիճակը, Ադրբեջանը օբյեկտիվորեն հետաքրքրված է ռուսական ռազմական ներկայությամբ եւ կարող է իր շահերի համար զոհաբերել Ղարաբաղի նկատմամբ սուվերենության մի մասով։
Ըստ Տարասովի, Ալիեւը շտապում է փաստաթղթով ամրագրել պատերազմից հետո ստեղծված ստատուս քվոն, իսկ Փաշինյանի քաղաքականությունը, այն, որ նա Ղարաբաղը բաժանում է Հայաստանից, հանգեցնում է հայաստանի պետականության քայքայմանը, ինչը անգամ կարող է հանգեցնել նրան, որ Հայաստանը դառնա Ադրբեջանի համար ենթամանդատային տարածք։
«Դուք՝ հայերդ, պետք է հասկանաք, որ հայկական պետականության սիրտը Ղարաբաղն է,այդ Երեւանն է պրովինցիան։ Փաշինյանը, որը բաժանեց Ղարաբաղը Հայաստանից, վերջին հաշվով կրախի է տանում այն պետականության համակարգը, որը գոյություն ունի»։
Ինչ վերաբերում է խաղաղության պայմանագրին, Տարասովը շեշտեց՝ փաստաթուղթ չի լինի, խաղ է գնում։ Ըստ նրա, Արեւմուտքը վատ գիտի ՌԴ-ում իրավիճակը եւ այն, թե ինչ է տեղի ունենում հետխորհրդային տարածաշրջանում։« Նրանք վստահ են, որ Ռուսաստանը պարտություն կկրի եւ այդ ժամանակ կսկսվի Ռուսաստանին թուլացնելու Արեւմուտքի ծրագիրը, բայց իրավիճակն այլ է, կուլիսային պայքար է գնում, երկրի պոտենցիալն ուժեղ է, Ռուսաստանը գիտակցել է նաեւ, որ հետխորհրդային տարածաշրջանում սխալներ է գործել, որոնք պետք է շտկել ։ Ռուսաստանը դա հասկացել է։ Ադրբեջանն ուզում է փաստաթղթով ամրագրել այն իրավիճակը, որը ստեղծվել է պատերազմից հետո, իսկ Փաշինյանը պայքարում է սեփական իշխանության պահպանման համար»,-կարծում է վերլուծաբանը, միեւնույն ժամանակ ընդգծելով, որ Մերձավոր Արեւելքում աշխարհաքաղաքական տուրբուլենտությունը կարող է նպատավոր լինել Հայաստանի համար։
