Եվրոպական խորհրդարանի մի խումբ պատգամավորներ Լեռնային Ղարաբաղում իրավիճակի վատթարացման առիթով հունիսի 8-ին գրավոր հարց էին ուղղել Եվրոպական հանձնաժողովի փոխնախագահ, Եվրոպական միության արտաքին գործերի և անվտանգության քաղաքականության հարցերով Բարձր ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելին՝ ընդգծելով ադրբեջանական ագրեսիայի մասին: Նրանք հետաքրքրվել էին, թե ինչ է մտադիր անել ԵՄ-ն՝ ռազմական գործողությունների վերսկսումը կանխելու համար: Բորելն էլ՝ Եվրոպական հանձնաժողովի անունից օգոստոսի 3-ին հրապարակված իր պատասխանում մտահոգություն է հայտնել վերջին միջադեպերով և հետագա էսկալացիայի հնարավորությամբ։
Բորելին գրավոր հարց ուղարկած Եվրոպական խորհրդարանի պատգամավորների թվում են Ֆաբիո Մասիմո Կաստալդոն, Իսաբել Սանթոսը, Մարտին Զոննեբորնը, Լարս Պատրիկ Բերգը, Միրիամ Լեքմանը, Էմմանուել Մաուրելը և մի խումբ այլ պատգամավորներ:
ԵԽ պատգամավորներն ընդգծել են, որ մինչև աշխարհի ուշադրությունը կենտրոնացած է Ուկրաինայի իրադարձությունների վրա, իրավիճակը Լեռնային Ղարաբաղում գնալով վատթարանում է։
«Ադրբեջանական զինուժը 2022 թվականի մարտի 24-ին հարձակվել է Փառուխ գյուղի վրա, իսկ 2022 թվականի մայիսի 28-ին խախտել հրադադարը՝ մահացու վիրավորում հասցնելով հայ զինծառայողի։ Դա տեղի է ունեցել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի կոպիտ ելույթից մեկ օր անց, որում նա ուժի կիրառումը ներկայացնում էր որպես միջազգային իրավունքի կիրառման մոտեցում, ինչպես նաև պնդում էր, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը լիովին լուծվել է, հավակնություններ էր ներկայացնում Հայաստանի տարածքի նկատմամբ…»,-շեշտել են Եվրոպական խորհրդարանի պատգամավորները:
Նրանք ընդգծել են, որ այդ գործողություններն ու հայտարարությունները բացահայտ հակասում են 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարության դրույթներին:
Խորհրդարանի պատգամավորները Բորելից հետաքրքրվել են. «Ելնելով վերոգրյալից՝ Եվրոպական արտաքին գործերով ծառայությունը ի՞նչ կոնկրետ քայլեր է մտադիր ձեռնարկել՝ Լեռնային Ղարաբաղում ռազմական գործողությունների վերսկսումը կանխելու և կողմերի միջև կառուցողական երկխոսությունը շարունակելու համար»:
Պատգամավորների հարցին ի պատասխան Բորելի՝ Եվրոպական հանձնաժողովի անունից ստացված պատասխանում, մասնավորապես, նշվում է. «ԵՄ-ն խորապես մտահոգված է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև վերջին միջադեպերով և հետագա էսկալացիայի հնարավորությամբ։ Հանձնաժողովը ցավում է մարդկային կորուստների համար»:
Եվրոպական հանձնաժողովից ընդգծել են, որ ԵՄ-ն դրական է մոտենում Հայաստանի վարչապետի և Ադրբեջանի նախագահի հետ Եվրոպական խորհրդի նախագահի գլխավորած եռակողմ բանակցությունների շարունակմանը։ Ըստ ԵՄ-ի՝ այդ ջանքերն արդեն տվել են բազմաթիվ արդյունքներ, սակայն խաղաղության գործընթացը երբեք առանց դժվարությունների չի լինում։ «ԵՄ-ի նպատակը շարունակում է լինել տարածաշրջանում կայուն խաղաղության և անվտանգության համապարփակ համաձայնագրին նպաստելը»,-ասված է պատասխանում:
Եվրոպական հանձնաժողովից նշել են նաև, որ փոխնախագահ, Եվրոպական միության արտաքին գործերի և անվտանգության քաղաքականության հարցերով բարձր ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելը կանոնավոր կապի մեջ է եղել Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ՝ ռազմական գործողությունների սկսվելուց ի վեր։ Նշվում է նաև, որ Հարավային Կովկասի և Վրաստանի ճգնաժամի հարցերով ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչը մասնակցել է եռակողմ հանդիպումների նախապատրաստմանը և հունիսին տեղում հետևել է Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների միջև ձեռք բերված պայմանավորվածությունների կատարմանը:
«2022 թվականի մայիսի 31-ին Եվրոպական խորհրդի նախագահի մամուլի քարտուղարը հայտարարություն է տարածել՝ վերահաստատելով արդար և հավասարակշռված բանակցային գործընթացի անհրաժեշտությունը և բնակչությանը խաղաղության նախապատրաստելու անհրաժեշտությունը: Եվրոպական խորհրդի նախագահը նաև 2022 թվականի հուլիսի սկզբին դիմել է պետությունների ղեկավարներին՝ վերջին սուր հայտարարությունների հետ կապված, որոնք չեն նպաստում բանակցությունների բնույթին և ոգուն, և հայտնել է ԵՄ պատրաստակամությունը՝ Բրյուսելում հրավիրելու եռակողմ բանակցությունների հաջորդ փուլը»,-ասված է պատասխանում:
Օգոստոսի 3-ի առավոտյան ադրբեջանական զինված ուժերը հարձակվել և թիրախավորել են Արցախի պաշտպանության բանակի մարտական դիրքերը՝ բացի տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից կիրառելով նաև ականանետներ, նռնականետեր և հարվածային ԱԹՍ-ներ, ինչի հետևանքով մահացու վիրավորում են ստացել ՊԲ պայմանագրային զինծառայողներ Գուրգեն Գալերիի Գաբրիելյանը և Արթուր Յուրիի Խաչատրյանը: Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունը իր տեղեկագրում արձանագրել է, որ հրադադարը խախտել է հենց Ադրբեջանը:
Արցախի Հանրապետության պաշտպանության նախարարությունը նաև հայտնել է, որ օգոստոսի 4-ի լույս 5-ի գիշերը և առավոտյան 09:00-ի դրությամբ օպերատիվ իրադրությունը շփման գծում հարաբերականորեն կայուն է եղել։ Լարվածությունն, ընդհանուր առմամբ, պահպանվում է։ Որոշ ուղղություններում ադրբեջանական ստորաբաժանումները խախտել են հրադադարի պահպանման ռեժիմը’ կիրառելով հրաձգային զինատեսակներ:
