Գորիս-Կապան ճանապարհին ավտոբուսի հետ կապված պատմությունը, որը ֆուտբոլային թիմի պատանիներին տեղափոխում էր հայկական Կապանից հայկական Արցախ, նորից բերում է հիմնական հարցին։ Գորիսի փոխքաղաքապետ Կարեն Քոչարյանը հայտնել էր, որ ադրբեջանցիները լկտի պահվածքով իջեցրել են բոլորին և սկսել են ստուգել մեքենան, «բարեբախտաբար ռուս սահմանապահները նկատել են և երեխաներին ճանապարհել»:
Ստացվում է, որ ադրբեջանցի զինվորականները անցակետ են տեղադրել հայկական ճանապարհի վրա, կանգնեցնում են իրանական մեքենաները, հայ երեխաներով ավտոբուսները, իսկ ինչ-որ տեղ մոտակայքում կանգնած են ռուս սահմանապահներ, որոնք միջամտում են միայն նվաստացման ակտի ավարտից հետո: Հավանաբար, նրանք ակնկալում են, որ իրենց շնորհակալություն կհայտնեն այն բանի համար, որ երեխաները ողջ են մնացել:
Ի՞նչ են անում ռուս սահմանապահները հայ-իրանական միջպետական մայրուղու վրա և ի՞նչ փաստաթղթի հիման վրա են իրականացնում իրենց գործունեությունը: Չկա հայտարարություն պաշտոնական փաստաթղթի մասին, ինչը նշանակում է, որ ռուսական զորքերը ադրբեջանական զորքերի հետ միասին իրականացնում են օկուպացիոն գործառույթներ: Իսկ Հայաստանի կառավարությունը, որը թույլ է տալիս օտարերկրյա զորքերին մուտք գործել Հայաստանի տարածք առանց իրավական հիմքերի և ինքնակամ սահմանում է Հայաստանի սահմանները, օկուպացիոն ուժերի հետ համագործակցող կառավարություն է:
Դեռ ընտրություններից առաջ, հունիսի 12-ին, Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել էր, որ Մոսկվայի հետ քննարկում է Ադրբեջանի հետ Հայաստանի սահմանների երկայնքով ռուս խաղաղապահներ և միջազգային դիտորդներ տեղակայելու հարցը։ Արդեն օգոստոսի 26-ին Փաշինյանն հայտարարել է, որ ադրբեջանական կողմը փակել է Սյունիքի մարզում ճանապարհի մի հատված ՝ հակառակ Ռուսաստանի Դաշնության հետ ձեռք բերված պայմանավորվածությանը ՝ ժամանակավոր մարտական դիրքեր տեղակայելու վերաբերյալ: Նրա խոսքով, միջադեպը «հակասում է Պաշտպանության նախարարության (Հայաստանի – խմբ.) 2020 թվականի դեկտեմբերի 19-ի հայտարարությանը Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև համաձայնագրի վերաբերյալ»: Խոսքը համաձայնագրի մասին է, ըստ որի Հայաստանն ու Ադրբեջանը հստակեցրել են ժամանակավոր մարտական դիրքերի տեղակայման կետերը: Ըստ այդմ, ռուս սահմանապահները ապահովում են Սյունիքի մարզի ճանապարհի խնդրահարույց հատվածների անվտանգությունը:
Հիշեցնենք, որ 2020-ի դեկտեմբերի 19 -ին Փաշինյանն ասել էր, որ «Հայաստանի միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններից» դուրս գտնվող տարածքներում ռազմական գործողությունների վերսկսման վտանգ կա: «Գտնվելով միջազգայնորեն ճանաչված սահմանների ներսում՝ մենք ստեղծում ենք անվտանգության երաշխիքներ Սյունիքի համար, քանի որ սա արդեն այն ապահով համակարգի սահմանն է, որի մաս ենք կազմում մենք», ասել է ՀՀ վարչապետը:
2020-ի նոյեմբերի վերջին հաղորդվել էր, որ հայկական կողմի խնդրանքով ռուս սահմանապահները լրացուցիչ ուժեր կտեղակայեն Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին:
Դրանից հետո՝ 2021-ի մայիսի 12-ին, Բաքվի զորքերը ներխուժեցին Սև լճի տարածք, այնուհետև օգոստոսին փակեցին Գորիս-Կապան ճանապարհի երկու հատվածներ, իսկ սեպտեմբերին տեղադրեցին դիրքեր և սկսեցին տուրքեր հավաքել իրանական մեքենաներից: Այս բոլոր միջադեպերում անհասկանալի է ռուս սահմանապահների դերը:
Օգոստոսի 26-ին Փաշինյանն հայտարարել է, որ Գորիս-Որոտան-Շուռնուխ՝ 21 կմ հատվածի շուրջ Հայաստանը չունի եռակողմ փաստաթուղթ։ Վարչապետը հիշեցրել է 2020-ի դեկտեմբերի 19-ի իր ուղերձը՝ նշելով, որ քաղաքական որոշում են կայացրել, և ինքն ամբողջությամբ կրում է այդ որոշման պատասխանատվությունը։
Փաշինյանն իր ուղերձից հատված մեջբերեց․ «Այսօր արդեն Ռուսաստանի սահմանապահ զորքերը և այլ ուժեր լիարժեք ներկայացված են Սյունիքում, խոսքը Գորիս-Որոտան-Շուռնուխ հատվածի մասին է, և սա, անվտանգային առումով, բոլորովին նոր իրավիճակ է։ Մենք ջանքեր ենք գործադրում, այդ թվում՝ եռակողմ փաստաթուղթ ունենալու միջոցով»։ Նա հավելեց․ «Արդյունքում մենք ունեցա՞նք եռակողմ փաստաթուղթ, ո՛չ, մենք չունեցանք եռակողմ փաստաթուղթ»։
Փաշինյանը նաև հիշեցրեց Պաշտպանության նախարարության 2020-ի դեկտեմբերի 19-ի հայտարարությունն ու մի հատված մեջբերեց․ «Համաձայն ձեռք բերված պայմանավորվածության՝ Գորիս-Դավիթ Բեկ հատվածում երթևեկության անխափան կազմակերպման նպատակով տեղակայվում են ռուս սահմանապահ ուժեր։ Ավտոճանապարհի այս հատվածի անվտանգությունը կապահովվի ռուս սահմանապահների միջոցով, շփման գծի մի կողմում կտեղակայվեն Հայաստանի սահմանապահ զորքեր՝ Հայաստանի կողմից, Ադրբեջանի սահմանապահ զորքեր՝ Ադրբեջանի կողմից»։
Նա կրկնել է, որ ադրբեջանցիները սամանը չեն խախտել, քանի որ «ըստ սովետական քարտեզների՝ այդ տարածքները գտնվում են Խորհրդային Հայաստանի սահմաններից դուրս»։
Lragir.am
